SEKİZİNCİ BÖLÜM
Trafiğin Yönetiminde Gece/Gündüz Durumuna Göre İşaret ve Yön Tayini, Düdük Kullanımı ve İşaret ile Trafiğin Tanzim ve Yönetim Yöntemleri Görevli personelin işaret ile trafiği tanzim ve yönetme hareketleri MADDE 40- (1) Araç ve yaya trafiğinin düzenli ve güvenli bir şekilde değişik istikametlere yönlendirilmesini veya durdurulmasını sağlamak amacı ile trafik görevlisinin vereceği işaret ve yön tayini aşağıdaki şekillerde yapılır. a) Yolun Trafiğe Açılması/Kapatılması; 1) Trafik görevlisinin duruş pozisyonuna göre, ön ve arka cephesinde kalan yollar trafiğe kapalı, sağ ve sol kol istikametinde kalan yollar ise trafiğe açıktır (Ek: 16/A). 2) Sağ veya sol yandaki trafiğe daha hızlı hareket etmesini ikaz etmek için her iki kol (Ek: 16/B), sağ veya sol koldan biri (Ek-16/C veya Ek-16/D) yere paralel biçimde yanlara açılabileceği gibi, her iki kol vücuda dik vaziyette aşağıya da bırakılabilir (Ek-16/A). Görevli her iki durumda da, yola dik olarak (aşağıya) bıraktığı kolunu Ek-17/A veya Ek- 17/B’dekilerden biri ile birleştirerek de verebilir. 3) Bu durumlarda trafik, kolların istikametinde bulunan yollara açıktır. b) Trafiğin Bütün İstikametlere Kapatılması; 21 1) Trafik görevlisinin sağ veya sol kollarından biri yukarıda, diğeri aşağı pozisyonda ise, bu durumda yol bütün yönlere kapalı olup, daha önce sürücülere açık olan yolun kapanacağı, kapalı olan yolun ise açılacağı anlamındadır. (Ek-18/A ve Ek-18/B) 2) Polis, 1 numaralı bentteki pozisyonda iken trafiğin kendisine açık veya kapalı olan yollardaki araç sürücüleri, trafik görevlisinin vereceği ikinci bir yön değiştirme hareketine kadar hareket edemezler. 3) Ancak bu pozisyonda, daha önce yol kendisine açık olup da, dönüş yapmak üzere kavşak içerisine depolanan taşıtlar kavşağı terk etmek mecburiyetindedirler. Trafiği hızlandırma ve yavaşlatma hareketleri MADDE 41- (1) Trafiği hızlandırma ve yavaşlatma hareketleri aşağıdaki şekillerde yapılacaktır. a) Trafiği Hızlandırması; 1) Trafik görevlisi sol veya sağ yanını, hızlandırmak istediği istikamete döner, o istikamette bulunan ve yere paralel olan kolunu dirsekten 90 derecelik açı oluşturacak ve avuç içi de trafiğin yönlendirildiği istikamete bakacak şekilde yukarıya doğru kaldırır, tekrar eski pozisyonuna getirmek suretiyle hızlandırma işlemi sonuna kadar tekrarlar (Ek–17/A ve Ek-17/B). b) Trafiği Yavaşlatılması; 1) Trafik görevlisi, yavaşlatmak istediği yöne dönerken yere paralel olan sağ veya sol kolunu 45 derecelik açı oluşturacak ve avuç içi de yere bakacak şekilde aşağı indirir, tekrar eski pozisyonuna getirmek suretiyle işlemi sonuna kadar tekrarlar (Ek-19/A ve Ek- 19/B). Gece trafiği yönetme hareketleri MADDE 42 – (1) Gece ışıklı işaret çubuğu veya el feneri kullanılarak trafiği yönetme hareketleri aşağıdaki şekilde, trafiğin pozisyonu ve işaret verilerek akımın yönüne göre sağ veya sol kol ile yapılır. a) İşaret Çubuğu / El Feneri ile DÖNÜŞ İşareti Verme; trafik görevlisi, dönüş işareti verilecek trafik akımına yüzünü döner; sağa dönecek trafik için sol eliyle dönülecek istikameti işaret eder, dönüş yapacak araçlara yönelttiği sağ elindeki işaret çubuğunu/el fenerini sağ el göğüs hizasından yay çizer gibi sol bel hizasına kadar götürür, tekrar eski pozisyonuna getirir. Bu hareket dönüş işlemi sonuna kadar tekrarlanır (Ek-20). b) İşaret Çubuğu/El Feneri ile GEÇ İşareti Verme; trafik görevlisi, sol veya sağ yanı hareket ettirilecek trafik istikametine dönük iken bu yöndeki kolunu dirseğe kadar yere paralel olarak kaldırarak elindeki işaret çubuğu/el fenerini baş hizasından yay çizer gibi diğer omuza kadar götürerek tekrar eski pozisyonuna getirir. Bu hareketi geçiş işlemi sonuna kadar tekrarlar (Ek-21). c) Gece İşaret Çubuğu/El Feneri ile DUR İşareti Verme; trafik görevlisi, durdurulacak trafik akımı istikametine yüzünü döner, kolunu dirseğe kadar yere paralel olarak kaldırır, elindeki işaret çubuğunu/el fenerini ucu yukarı bakar konumda tutmak suretiyle 45 derecelik bir yay içerisinde vücudun diğer yanına götürür, tekrar eski pozisyonuna getirir. Bu hareketi durdurma işlemi sonuna kadar tekrarlar (Ek-22). Yön tayini hareketleri MADDE 43 – (1) Yönlendirme sırasında, sağ veya sol kol, duruma göre dirsekten kırılır ve yönlendirilmek istenen yönü gösterecek şekilde diğer kol dik, avuç içleri yere paralel ve parmakla bitişik olacak şekilde uzatılır (Ek- 23/A ve 23-/B). (2) Kavşaklarda trafiğin yönetimi için sabit veya seyir halinde bulunan trafik personeli tarafından devlet büyüklerine ve teşkilat mensuplarına selam verilmez. a) Trafik yönetimi görevinin işaretçi personel tarafından yapılacağının duyurulması; Kavşakta bu amaçla görevlendirilmiş olan personel, diğer personelin kendisini kolaylıkla 22 görebileceği bir noktada yerini aldıktan sonra kısa kısa ve devamlı bir düdük işareti vererek tüm personelin kendisini gördüğünden emin olduğunda, sağ kolunu başının üzerine dirsekten kırmadan kaldırır ve yuvarlak daireler çizerek, kavşak tanziminin komutlarına göre yapılacağını işaret eder (Ek -24/A). b) Trafik ışıklarının faal olması durumunda kavşakta trafik ışıklarına müdahale etmeden, kavşağın ışık tarafından idare edilmesini sağlamak esastır. Ancak, trafik ışıkları fasılalı duruma alınmadan trafik polisi tarafından idare edilmesi zorunluluğunun olduğu durumlarda aşağıdaki işaretler kullanılır; 1) Trafiği Durdurma Hareketi; 1.1) İşaretçi personel, bu fıkranın (a) bendinde sözü edilen işareti vererek kavşakta görevli tüm personelin kendisine bakmasını sağlar. 1.2) Akımı durdurulacak olan yönde bulunan personeli işaret ederek, her iki kolunu başı üzerinde, dirsekten kırmadan yukarı çapraz şekilde kaldırır ve avuç içlerini açık tutar. Bu hareket, gösterdiği yöndeki akımın kesileceğini bildirir (Ek–24/B). 1.3) İşaret edilen yoldaki akım bir yeşil faz kesilecek ise, çapraz şekilde yukarı kaldırılmış olan elin tek yumruğu, iki yeşil faz kesilecek ise her iki el yumrukları sıkılır (Ek– 24/C). 1.4) İşaret edilen yoldaki akımın, işaretçi personelin ikinci bir işaretine kadar sürekli olarak kapalı kalması talimatı verilecek ise, işaretçi kollarını çapraz kaldırır (yumruklarını sıkmaz) ve diğer yön ya da yönlerdeki personelin gördüğünden emin olduğunda, avuç içlerini birbirine ve kollarını kırmadan başı üzerinde birleştirir. Akımın tekrar açılması işareti verilmesi için, aynı personel kollarını tekrar havaya kaldırıp, iki yana açıp kapatma işareti yapar. Bu işaret kavşak idaresinin trafik ışıklarına kontrollü olarak bırakılması anlamına gelir. Bu işaret verilinceye kadar, akımın durdurulması devam eder (Ek-24/D). 2) Trafiği Çekme Hareketi; 2.1) İşaretçi personel, (a) bendinde sözü edilen işareti vererek kavşakta görevli tüm personelin kendisine bakmasını sağlar. 2.2) Akımı çekilecek olan yönde bulunan personeli işaret ederek, her iki kolunu da kırmadan omuz açıklığında yukarı kaldırıp, avuç içleri dışarıda olacak vaziyette açık tutar (Ek -25/A). 2.3) İşaret edilen yolun bir “Kırmızı Faz” çekilmesi gerektiğini belirtmek için, yukarı kaldırdığı ve açık olan ellerinden bir tanesini yumruk pozisyonuna getirir, eğer bu akım iki kırmızı faz açık tutulacak ise her iki eli havada iken yumruk vaziyetinde tutar (Ek–25/B). 2.4) Eğer işaret edilen yolun, işaretçi personelin ikinci bir talimatına kadar sürekli açık kalması talimatı verilecekse, diğer yön ya da yönlerdeki personelin işaretini gördüğünden emin olduğunda, avuç içlerini birbirine ve kollarını kırmadan başı üzerinde birleştirir. Bu işareti II. Maddede sözü edilen hareketin hemen devamında yapar. İlk geçiş hakkının işaret levhalarıyla belirlendiği veya kontrolsüz kavşaklarda trafiğin yönetimi MADDE 44 – (1) Kontrolsüz veya işaret levhalarıyla ilk geçiş hakkının düzenlendiği bir kavşakta görev alan personel, 43 üncü maddenin ikinci fıkrası (a) bendinde sözü edilen işareti vererek kavşakta görevli tüm personelin kendisini görmesini sağlar ve yine aynı fıkranın (b) bendinin (1) ve (2) nci alt bendlerinde belirtilen işaretleri kullanarak, kavşaktaki trafik tanzimini yapar. İşaretle yönetim, görev sonuçlanıncaya kadar devam ettirilir. Görevli personelin düdük kullanmak suretiyle trafiği tanzim ve yönetimi MADDE 45 – (1) Bir kavşakta trafiği idare etmekte olan trafik personeli, yol kullanıcılara görsel anlamda beden işareti vermenin yanı sıra, düdük çalarak sesli-işitsel işaret verir. Düdükle işaret vermede aşağıdaki koşullara uyulur. 23 a) Dur işaretiyle birlikte düdük kullanımı: Görevli “DUR” işareti verir serbest olan diğer eliyle, düdüğünü uzun, güçlü ve kesintisiz olarak çalar. b) Hızlan işaretiyle birlikte düdük kullanımı: Görevli “HIZLAN” işareti verir, serbest olan diğer eliyle düdüğünü; kısa-kısa, uzun süreli ve güçlü bir şekilde çalar. İşaret ve yön tayininde dikkat edilecek hususlar MADDE 46 – (1) İşaret ve yön tayininde dikkat edilecek hususlar şunlardır. a) Işıklı kavşaklarda görevli personel, zorunluluk olmadıkça “Trafik Işıkları”nın çalışmasına müdahale etmez. b) Trafik görevlisinin vereceği bütün işaretler anlaşılır, kararlı ve net olur. Bu Yönergede tanımlanmış işaretler dışında işaret kullanılmaz. c) Yolun trafiğe kapatılması gerektiğinde, genel trafik durumu, hava ve yol koşulları ile kavşağa yaklaşmakta olan taşıtların emniyetli bir şekilde durma mesafeleri dikkate alınır. Düdük, el feneri, işaret çubuğu gibi gereçlerle sürücüler uyarıldıktan sonra işaret verilerek trafik akımı yavaşlatılarak durdurulur. ç) Kavşağa girmiş veya girmekte olan ve duramayacak durumda bulunan taşıt sürücülerine ani dur veya yönlendirme işareti verilmez. d) Trafiğin bütün yönlere kapandığı hallerde, trafiği diğer istikamete açmadan önce, kavşak içerisinde dönüş yapmak için depolanan taşıtların, kavşağı emniyetli bir şekilde terk etmeleri sağlanır. e) Kavşaklarda trafiğin yönetimi sırasında geçişlerin, güvenli ve kurallara uygun şekilde yapılmasına, taşıtların birikmesine ve uzun süre bekletilmemesine özen gösterilir.
