Yeşil Dalga Sistemi Nedir?

Özellikle birbirini takip eden sinyalize kavşaklarda sürücülerin sürekli ve sık sık kırmızı ışığa yakalanmaları durumu, kentlerimizde oldukça çok yaşanmaktadır. Bu tip durumların düzeltilmesi için oluşturulan koordine trafik sinyalizasyonuna genel olarak “yeşil dalga koordinasyon sistemleri” adı verilmektedir.

Trafik sinyalizasyonunda yeşil dalga koordinasyon sistemlerinin kullanılması özellikle kent içinde birbirini takip eden sinyalize kavşakların çoğalması ile önem kazanmıştır. Bu tip sistemlerde temel amaç, seçilen ana arterlerde belli bir hızla seyahat eden araçların, art arda kurulu sinyalize kavşaklarda, kırmızı ışığa yakalanmadan geçebilmesini sağlamaktır. (Resim 1) Bu sayede o yönde giden araçlar, bir sonraki sinyalize kavşağa varmadan önce, kendisine hitap eden trafik ışıkları yeşile döner ve araçların durmadan kavşaktan geçebilmesini sağlar. Bu uygulamaya, yolun başından itibaren bakıldığında, genellikle art arda ve belli zaman aralıklarıyla yanan yeşil ışık görülmektedir. Burada, yeşil ışığın yanma hareketi, suda veya bir ip üzerinde oluşturulan dalganın ilerlemesine benzetilebilir. Bu tipte çalışan sinyalize sistemlere “yeşil dalga” adı verilmektedir.

Resim 1. Ard arda sıralanmış koordineli çalışan sinyal vericiler

Yeşil dalga sistemi Türkiye’de, Kocaeli, Denizli, Mersin, Erzincan, Diyarbakır, Kütahya, Samsun, İzmir, Antalya, Trabzon, Erzurum, Kütahya, Ordu, Tokat ve daha birçok ilde uygulanmıştır. Yeni nesil kavşak kontrol cihazları ve GPS (Global Positioning System) – GPRS modemler veya modüller gibi ek cihazlarla bu sistemler kurulmaya devam etmektedir.

Birbirini takip eden sinyalize kavşaklar, trafik akışının kent içi ana arterlerde yoğunlaştığı yerler ve araçların ağırlıklı olarak belli bir yönde hareket ettiği trafik düzenlerinde uygulanan yeşil dalga sisteminin faydaları şu şekilde sıralanabilir:

– Dur / kalk sayısının azaltılmasıyla sürücülerin sabırsız ve kararsız davranışları en aza indirilerek kırmızı ışık ihlallerinin de önlenmesiyle, kaza sayısının ve trafik sıkışıklığının azaltılması,

– Yeşil dalga sistemi istenen hız ile oluşturularak, araçların hızlarının kontrol altına alınması, aşırı hızın önlenmesi ve dengesiz bir hız profilinin ortadan kalkması, (Resim 2)

– Trafiğin düzene girmesi ve koordinasyon sağlanmasıyla düzensiz kuyruk oluşumlarının ortadan kalkması, kavşak girişlerinde oluşan kuyrukların hemen hemen hep aynı miktarlarda ve yeşil ışık süresinde boşaltılabilecek seviyede olmaya başlaması,

– Hava kirliliği ve gereksiz yakıt sarfiyatının azaltılması.

Resim 2. Yeşil dalga sistemine girildiğini ve hız sınırını gösteren bir VTS

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2002 yılında Mustafa Kemal Sahil Bulvarı üzerinde kurduğu sinyalizasyon sisteminde devreye aldığı “yeşil dalga” uygulaması yalnız kazaları azaltmakla kalmamış; ekonomiye de trilyonlarca liralık kazanç sağlamıştır.

Trafik İşleri Şube Müdürlüğü’nün yeşil dalga sistemini uygulamaya başladığı Yeşillik Caddesi ve Mustafa Kemal Sahil Bulvarı üzerinde gerçekleştirdiği ölçümlerde yılda 10 trilyon TL’lik tasarruf yapıldığı saptanmıştır.

Trafik İşleri Şube Müdürlüğü, 5 kilometrelik güzergâhtaki toplam 10 adet kavşak bulunan Mustafa Kemal Sahil Bulvarı’nda yaptığı sayımda; günde ortalama 63 bin civarında aracın bu arter üzerindeki en az iki kavşakta yaklaşık bir dakikalık bekleme süresinin bulunduğunu belirlemiştir. Bu veriler ışığında yapılan hesaplamalar sonucu sadece Mustafa Kemal Sahil Bulvarı için toplam yakıt kaybının 2 milyon 495 bin litre olduğu, yakıtın litre birim fiyatının ortalama 1 milyon 500 bin TL üzerinden değerlendirilmesiyle yıllık tasarrufun 3 ila 4,5 trilyon liraya vardığı belirlenmiştir.

Ayrıca kavşaklarda harcanan zamanın yarattığı işgücü kayıplarının ise yaklaşık 500 milyar TL civarında olduğu saptanmıştır.